DE SOCIALE ROOTS VAN WEENSE WONINGBOUW

Wenen, een stad waar sociale woningbouw in het dna zit. Een beweging die bijna 100 jaar geleden begon met het zorgen voor goede huisvesting voor ieder. Een stad met nu 1,7 miljoen inwoners, van wie 60% in een gesubsidieerd appartement woont. Waarbij het mixen van doelgroepen en het belang dat gehecht wordt aan gemeenschapsvorming de stad tot in alle uithoeken leefbaar houdt. 

Begin mei zijn Ianthe en Patrick op excursie geweest naar Wenen, op zoek naar de roots van sociale woningbouw en hoe dat vandaag de dag nog het verschil maakt. Het waren ontzettend inspirerende dagen, de lessen geleerd zijn het vertalen naar de Nederlandse situatie waard. 

Bijzonder is het gewicht dat al tijdens de eerste projecten, in 1920, gegeven werd aan plekken voor ontmoeting. Door ruimte te maken voor gemeenschappelijke ruimtes kon in een woningbouwproject een evenwicht ontstaan tussen het ego en de groep, er werd ruimte geboden aan het ontstaan van een stukje samenleving. Tot op de dag van vandaag hebben ook nieuwe woningbouwprojecten nog standaard gemeenschappelijke ruimtes, van wasserettes tot keukens, van vergaderruimtes tot creches. 

Een prachtig citaat uit 80 years of social housing in Vienna van Wolfgang Forster  laat zien hoe hier in die vroege jaren al aan gedacht werd: 

“From the very beginning the cooperative had determined to equip the settlement with relatively numerous cultural and social facilities (…). Contrary to the justified demand for a quiet and private dwelling which ensures a wide margin for the development and enrichment of individuality, it was necessary to offer many communal facilities to achieve a proper balance and harmony of individual and social emotions. A cooperative house is the heart and the brain of a settlement, a town hall, a recreation area, a club, a theatre, a concert hall, an adult education centre at the same time. Here grows the restricted feeling of an allotment user and an owner of a single-family house into a social, common and significant ideology. Here the isolated become an emotional community. The settlers’ ideology as a social category will be born here and will effect the entirety and its parts. Here is the seat of a freely elected administration, of political battles, of the spreading of knowledge, of artistic experience and of celebrations. And a major part of the spirituality of the Vienna settlers’ movement is revealed in such a centre which almost all settlements put into the middle of their hopes.” 

Wat ook opvalt, is de mix die overal gemaakt wordt. Zowel van woningen en voorzieningen, als van woningtypes zelf. In elk nieuw ontwikkeld gebied worden woningen van verschillende prijsklasses gemaakt, en zowel koop- als huurwoningen gebouwd. Hierdoor blijft segregatie uit en lijkt elke buurt een goed functionerende balans te hebben. 

In deze paar dagen hebben we een eerste blik kunnen werpen op wat sociale woningbouw een stad als Wenen heeft opgeleverd, zowel in de gebouwde omgeving als voor de samenleving die daar zijn plek heeft gevonden. We hebben projecten bekeken uit de eerste jaren van sociale woningbouw, zoals het Karl Marx hof tot zeer recente projecten, van volledig sociaal tot cpo-projecten. De reikwijdte van een consistent 100-jarig woningbouwbeleid is enorm, de lessen die we hieruit kunnen leren zijn onmiskenbaar van belang.

Klik hier om onze excursie gids te bekijken.